Britse grendelkarabijn, 'De Lisle Commando Carbine'

Het WHI beschikt in zijn collecties over meerdere extreem zeldzame historische vuurwapens, en de De Lisle Carbine is er één van. Het Britse leger beschikte vanaf het begin van de Tweede Wereldoorlog over verschillende gespecialiseerde commando-eenheden die achter vijandelijke linies werden ingezet; daardoor was er dringend nood aan wapens die tijdens dergelijke geheime missies dienst konden doen. In 1943 gaf Sir Malcolm Campbell van de Special Operations Executive een ingenieur in de Britse Luchtmacht, William G. De Lisle, opdracht om een prototype uit te werken. De ontwikkelingen daarvan gebeurde in de Ford Motors-fabriek te Dagenham.

Dit wapen kwam tot stand door enkele onderdelen van drie befaamde vuurwapens te combineren en aan te passen, met de bedoeling om een zo geruisloos mogelijk wapen te creëren voor gebruik tijdens missies op vijandelijk gebied/achter de linies. Het is een van de ‘stilste’ militaire vuurwapens in de geschiedenis.

Het wapen bestaat uit de schouderkolf en de grendelactie van een Lee Enfield MK III-geweer (aangepast zodat de .45 ACP pistoolpatroon kan gebruikt worden), een magazijn afkomstig van het Colt-pistool 1911 (capaciteit 7 patronen) en de loop van het Thompson-machinepistool waarrond een enorme geluidsdemper wordt geplaatst. Deze geluidsdemper is een van de meest distinctieve eigenschappen en is goed voor meer dan de helft van de totale lengte van het wapen.

Hoewel prototypes van dit wapen bestaan in kaliber .22, werd al snel duidelijk dat .45 ACP het meest geschikte kaliber was. Het zware projectiel, in combinatie met een vrij lage poederlading, zorgde voor een inherent subsonisch kaliber. De kogel kan dus nooit de geluidsmuur doorbreken, waardoor de bijkomende luide klap vermeden wordt. De patroon is echter krachtig genoeg om vijanden vanop korte afstand (tussen de 50 en 100 meter) doeltreffend te elimineren.

Er dient echter ook rekening houden te worden met het geluid van de kogel wanneer deze de loop verlaat, en dat geproduceerd wordt door de enorme druk van de gassen die dan vrijkomen. De oplossing komt in de vorm van een grote geluidsdemper van 5,1 cm diameter. In combinatie met een zeer korte loop van slechts 17,5 cm lengte zorgt dit ervoor dat de gassen vrijgekomen bij het schot al sterk in kracht verminderd zijn op het ogenblik dat ze zich aan de voorkant van de geluidsdemper bevinden. Ook worden in het uiteinde van de loop verschillende gaten geboord om bij het vrijkomen van de kogel de gasdruk zo beperkt mogelijk te houden.

Omdat deze geluidsdemper reeds na enkele schoten warm loopt, wordt aan de onderkant een houten handbescherming geplaatst. Het principe van de grendelactie van de Lee Enfield wordt bewust bewaard. Ervaring met andere gedempte wapens die in gelijkaardige missies ingezet worden, zoals de Sten MKII(S), leert dat het geluid van het automatische laadprincipe storend is bij het lossen van een enkel schot. Grendelacties schakelen het geluid na het schot volledig uit, tenzij de schutter manueel herlaadt. Omdat het opereren in stilte en in het geheim zo belangrijk is, wordt de stalen onderkant van de grendelsteel zelfs door een stuk rubber vervangen, zodat het neerkomen van de grendelsteel ook gedempt wordt.

Het is een wapen met een legendarische, bijna mythische status waarvan slechts een 130-tal geproduceerd zijn. Dit exemplaar is extra speciaal omdat het één van de 17 of 18 testprototypes is dat door de Ford Dagenham Company in Londen geleverd werd. Hiervan zijn er 6 in België terecht gekomen, waarvan dit exemplaar er één is.

-Arthur Van Rossem, collectiebeheerder Draagbare Vuurwapens, War Heritage Institute